Z szacunku do Polski, demokracji i obywateli.

By | June 27, 2025

„Z szacunku do Polski, demokracji i obywateli”, analizujący znaczenie szacunku w relacjach politycznych, instytucjonalnych i społecznych oraz jego miejsce we współczesnej Polsce.

1. Szacunek jako fundament nowoczesnego patriotyzmu 🇵🇱

Szacunek do Polski to coś więcej niż namiętność – to uznanie jej historii, konstytucyjnych zasad i dorobku obywateli. Prezydent Bronisław Komorowski podkreślał to w przemówieniu przed Zgromadzeniem Narodowym: Polska to „wiecznie młoda i zniewalająco piękna” wspólnota, której opiekunami jesteśmy tu i teraz, i którą musimy zostawić silniejszą następnemu pokoleniu .

Ten „nowoczesny patriotyzm”, jak zauważył w osobnym wystąpieniu, łączy dumę z umiłowaniem wolności i codziennego działania – w przedsiębiorczości, edukacji, lokalnym zaangażowaniu . Szacunek do kraju zachęca do odpowiedzialności – za prawo, kulturę, uczciwość.

2. Demokracja to nie tylko wybory, to kultura szacunku

Demokracja funkcjonuje tylko wtedy, gdy między ludźmi panuje wzajemny szacunek – zwłaszcza między obywatelami a instytucjami.

Minister Jacek Wancer zwraca uwagę, że dzisiejsze publiczne dyskursy – pełne jadu i personalnych ataków – niszczą społeczne zaufanie. Politycy i obywatele powinni się szanować, nawet gdy się nie zgadzają .

Podobne przesłanie płynęło z przemówienia Komorowskiego przed PE – niska frekwencja rodzi lęk o jakość demokracji, bo demokracja to nie tylko idea, ale i codzienna sprawczość obywatelska . Demokracja bez udziału obywateli nie ma fundamentów – i wymaga kultury wzajemnego poszanowania.

3. Instytucje jako nośniki suwerenności – szacunek dla fundamentu państwa

Szacunek do instytucji państwowych – parlamentu, sądów, administracji – to przestrzeganie reguł, procedur i konstytucji. Kazimierz Kik kiedyś ostrzegał, że Polacy mają „złą tradycję braku szacunku i poważania dla najwyższych godności polskich”, co wynika z trudności w uznawaniu władzy instytucjonalnej. Bez szacunku państwo się osłabia, społeczeństwo się rozpada .

Również Waszczykowski w BBC zaznaczył, że Polska chce „demokracji bezprzymiotnikowej” – suwerennej, bez dodatkowych etykiet, ale opartej na standardach demokratycznych .

Szacunek do instytucji chroni nas przed autorytaryzmem – respektując prawo, traktaty, regulacje unijne, budujemy wiarygodne państwo.

4. Szacunek w debacie publicznej – gdzie kończy się krytyka, a zaczyna niewłaściwa retoryka?

Zdania o demokracji pełnej szacunku łatwo mogą stać się pustym frazesem, jeśli debata publiczna zamienia się w agresję. Wyborcy i politycy powinni pamiętać, że:
• dystans i krytyka są potrzebne,
• ale mają granice: polityk może być gani, ale instytucja wymaga obrony przed osłabianiem jej fundamentów.
Gdy opór wobec instytucji prowadzi do agresji i hejtu – rośnie ryzyko “kleptokracji” i demokracji iluzorycznej .

Szacunek wymaga, by nie degradować przeciwnika do wroga, ale uznać jego prawo do stanowiska, wypowiedzi i udziału w życiu publicznym.

5. Szacunek w stylu przywództwa: jak prowadzić, by nie dzielić

Andrzej Duda pisał o „demokracji szacunku” – w której nawet po zażartej debacie trzeba podać rękę przeciwnikowi, co buduje społeczną jedność .

To wymagający test dla przywódców: przeciwstawiać się, ale nie niszczyć, prowadzić, ale nie dzielić. Paula Komorowskiego i Dudy wskazują kierunek – kompromis, dialog i wspólnota są możliwe tylko w atmosferze wzajemnego szacunku.

6. Szacunek wobec obywateli – słuchanie, angażowanie, odpowiadanie

Szacunek do obywatela oznacza nie tylko deklarację, ale realne działanie – dawanie im pola do uczestnictwa, wpływu, informacji:
• walka o wysoką frekwencję wyborczą to nie perfidia – to zaprzeczenie demokracji,
• ograniczanie dostępu do informacji publicznej to pozbawianie obywatela prawa do wiedzy i kontroli ,
• rządy bez uznania aspiracji obywatelskich – skazują demokrację na kryzys.

Szacunek obywateli to akceptacja ich roli: nie tylko wyborców, ale partnerów w tworzeniu państwa.

7. Szacunek aż do granic – czyli demokracja bez przeróbek

Waszczykowski wskazuje, że Polska chce „demokracji bezprzymiotnikowej” – takiej, która jest demokracją, nie np. „liberalną demokracją” czy „suwerenną demokracją” – ale zwyczajną demokracją z regułami, prawem i wolnością .

Odrzucenie etykiet nie oznacza odejścia od reguł unijnej integracji – to postulat suwerenności, ale w granicach prawa. Szacunek dla Polski oznacza poszanowanie traktatów i reguł, także tych europejskich.

8. Co zyskujemy, gdy szacunek staje się politycznym motorem?

Kiedy politycy, instytucje i obywatele traktują się z szacunkiem:

Efekt Opis
Większe zaufanie społeczne Lepsze wyniki frekwencji i aktywizacji społecznej
Sprawne działanie państwa Stabilna legislacja, mniej kryzysów konstytucyjnych
Wiarygodna polityka zagraniczna Partnerzy widzą we mnie kompetentne państwo
Ograniczenie populizmu Miejsce dla poważnej debaty, nie dla ataków
Trwały rozwój demokratyczny Szacunek do prawa = fundament demokracji

9. Wyzwania: jak dbać o szacunek w trudnych czasach?
1. Nastawienie polityczne – mniej dramatyzmu i biegunowości, więcej poszanowania różnorodności.
2. Kultura instytucjonalna – sędziowie, urzędnicy i parlamentariusze muszą sami darzyć się szacunkiem.
3. Media i obywatele – zrozumienie, że krytyka wymaga pokazywania alternatyw, nie niszczenia.
4. Edukacja demokratyczna – o tym jak głosować, debatować, szanować.

Bez tego szacunek pozostaje sloganem – dopiero praktyka go umacnia.

🔚 Podsumowanie

„Z szacunku do Polski, demokracji i obywateli” to wezwanie do konkretnego działania:
• szanować przeszłość i konstytucję,
• budować kulturę debaty, a nie agresji,
• traktować obywatela jako partnera, nie petenta,
• rozwijać instytucje w oparciu o reguły i kompetencje,
• z szacunkiem podejmować decyzje o Polsce i za Polskę.

Wówczas szacunek przestaje być hasłem i staje się fundamentem wspólnoty – politycznej, instytucjonalnej, społecznej.
To nie luksus, ale obowiązek, który determinuje, jakimi ideałami będziemy się posługiwać i jakimi wartościami będziemy żyć.