1. Wstęp: nowy prezydent i jego głos na temat konstytucji
Karol Nawrocki, zaprzysiężony w dniu 6 sierpnia 2025, w swoim inauguracyjnym orędziu podkreślił, że sytuacja w kraju wymaga debaty nad nową konstytucją. Jak stwierdził: „Tego wymaga suweren, żeby jeszcze raz przyjrzeć się ustawie zasadniczej” .
Zaznaczył również, że obecna konstytucja z 1997 roku będzie nadal chroniona — „z uznaniem patrzę na twórców konstytucji z roku 1997, której jestem i będę strażnikiem” . W tym samym wystąpieniu zapowiedział powołanie Rady ds. Naprawy Ustroju Państwa przy Pałacu Prezydenckim, i wyraził nadzieję, że nowa konstytucja będzie gotowa do przyjęcia w roku 2030 .
2. Kontekst: dlaczego konstytucja, dlaczego teraz?
A. Kryzys praworządności
Nawrocki ocenił, że Polska „nie jest na drodze praworządności” — wskazał m.in. na brak legalnie funkcjonującego prokuratora krajowego i łamanie artykułu 7 konstytucji, który stanowi, że organy państwowe muszą działać „na podstawie i w granicach prawa” .
Dodał: „sędziowie nie są bogami… mają służyć Rzeczypospolitej Polskiej i polskim obywatelom” – deklarując, że będzie promował tych, którzy respektują porządek konstytucyjny .
B. „Narodowa dyskusja” jako fundament zmian
Prezydent podkreślił, że chce skierować proces zmiany konstytucji poprzez dialog ponad podziałami, zapraszając do rady przedstawicieli polityków, akademików i ekspertów – aby Pałac Prezydencki był miejscem takiej narodowej wymiany .
C. Cele i termin – dość konkretny plan
Rada ma działać jako motor prac nad projektem nowej ustawy zasadniczej, której ukończenie i przyjęcie planowane jest na rok 2030 .
3. Reakcje i realia: czy to wykonalne?
A. Konieczne procedury – niełatwa reforma
Eksperci zauważają, że konstytucja z 1997 roku została mocno zabezpieczona proceduralnie: jej zmiana wymaga większości 2/3 w Sejmie i większości bezwzględnej w Senacie – co w obecnie mocno spolaryzowanym parlamencie będzie trudne do osiągnięcia .
Ponadto, cytowane opinie w mediach (np. Puls Biznesu) wskazują, że deklaracja o nowej konstytucji brzmi na razie jak konceptualna abstrakcja – wiele zależy od realnej zdolności do porozumienia politycznego .
B. Sugestie zmian – wzmocnienie roli prezydenta
W rozmowie z mediami, Paweł Szefernaker (szef gabinetu prezydenta z PiS) zasugerował, że nowa konstytucja powinna m.in. wzmocnić pozycję głowy państwa .
4. Znaczenie polityczne i symboliczne
A. „Suweren” jako legitymizująca argumentacja
Sformułowanie „Tego wymaga suweren” odwołuje się bezpośrednio do idei, że zmiana konstytucyjna ma opierać się na woli obywateli. Jest to odwołanie do demokracji bezpośredniej i legitymizacji władzy – charakterystyczne dla retoryki PiS w ostatnich latach.
B. Rok 2030 – symbol linii czasowej
Wyznaczenie 2030 roku na przyjęcie nowej konstytucji sugeruje strategiczne podejście: czas na konsultacje, pracę rady i zamknięcie procesu w ciągu dekady. Daje to prezydentowi i stronie rządzącej przestrzeń manewru, ale też może być cynicznie postrzegane jako sposób na przesunięcie trudnych decyzji w czasie.
C. Konfrontacja z rządem Tusk–KO
Komentarz międzynarodowy (The Guardian) sugeruje, że ten ruch sygnalizuje konflikt kompetencyjny z rządem Donalda Tuska – prezydent stawia sobie cele, które mogą prowadzić do realnego sporu ponad zwykłą polityczną konkurencję .
5. Podsumowanie: szansa czy pułapka?
Kluczowe elementy:
• Deklaracja: Nawrocki chce nowej konstytucji do 2030, motywując to wolą suwerena i potrzebą naprawy systemu.
• Mechanizm: powołanie Rady ds. Naprawy Ustroju Państwa, dialog ponad podziałami, przewodzenie przez Pałac Prezydencki.
• Wyzwania: duże wymogi procedury konstytucyjnej, podział polityczny, brak większości konstytucyjnej.
• Znaczenie: potencjalna zwiększona rola prezydenta, źródło symbolicznego i realnego napięcia z rządem.
Interpretacje:
• Optymistyczna: realny krok ku modernizacji, wypracowaniu nowego konsensusu przy jednoczesnej ochronie praworządności i obywatelskiego udziału.
• Pesymistyczna: możliwe manipulacje retoryczne, realne ryzyko blokady procedury lub ucieczki od konkretnych reform, rozgrzewanie symbolicznym językiem bez konkretnego planu politycznego.
Zakończenie
Karol Nawrocki swoją deklaracją otwarcia narodowej dyskusji o nowej konstytucji i zobowiązaniem do ochrony obowiązującej konstytucji wskazał ambitny i symbolicznie silny cel. Wskazał, że fundamenty państwa — praworządność, demokratyczne zasady oraz rola obywatela — muszą być przedmiotem rewizji i umocnienia.
Jednak realizacja takiego planu wymaga znacznych porozumień politycznych, odpowiedzialności i realnych procesów legislacyjnych. Rok 2030 wyznacza ramy czasowe, ale też stawia pytanie: czy ten cel będzie osiągalny, czy stanie się kolejnym punktem politycznego marketingu.