Donald Trump i klatka Rejtana – „To ja” Andrzeja Dudy
Wstęp: między literaturą a symboliką
Andrzej Duda niedawno opublikował swoje wspomnienia zatytułowane „To ja”, które są wyraźnie nacechowane autopromocyjną narracją, choć – co podkreślają recenzenci – czyta się je dobrze i zawierają wiele osobistych wspomnień z najważniejszych momentów jego prezydentury . W książce nietrudno dostrzec próbę wpisania siebie w linię wielkich postaci — jak Churchill, który pisał: „Historia będzie dla mnie łaskawa, bo sam ją opiszę” .
Jedną z najbardziej przejmujących scen w książce jest moment, gdy Duda staje przed dziełem, które dla wielu pozostaje zagadką — „klatka Rejtana” — na co sam Donald Trump zapytał: „O co chodzi temu gościowi, który leży i pokazuje klatę?” Odpowiedź Dudy była krótka, sugestywna i pełna historycznego ciężaru: „To nasz bohater Tadeusz Rejtan, protestuje przeciwko zgodzie na rozbiór Polski” .
Ta krótka anegdota, choć z pozoru błaha, staje się alegorią dla całego książkowego przesłania: Duda wpisuje się w filozofię poprzedników, którzy poprzez pamięć historyczną budują swoją polityczną tożsamość. Postaci takie, jak Lech Kaczyński, Ukraina i Donald Trump, są w „To ja” kluczowymi wątkami, w których Duda uczestniczył z różnym skutkiem, ale zawsze świadomie i z własną narracją .
I. Klatka Rejtana – symbol sprzeciwu i tożsamości
Tadeusz Rejtan (1742–1780) to postać dramatyczna: podczas obrad Sejmu Rozbiorowego w 1773 roku rzucił się na podłogę, by uniemożliwić głosowanie nad uchwałą akceptującą rozbiór Polski. Akt ten odbił się w kulturze jako symbol heroicznego sprzeciwu przeciwko narodowej zdradzie.
Duda, wskazując na obraz przedstawiający Rejtana i nazywając go bohaterem, dokonuje politycznego gestu: utożsamia się z tym sprzeciwem. To potężne przesłanie: stawia siebie jako prezydenta, który widzi zagrożenia — zewnętrzne i wewnętrzne — i radykalnie im się sprzeciwia. Prezydentura Dudy ma się wpisywać w ciąg tradycji obrony narodowej suwerenności, nawet w gestach symbolicznych.
II. „To ja” jako autobiograficzna narracja
Recenzje „To ja” wskazują na styl otwarty i szczery, choć wyraźnie promocyjny. Czytelnik trafia do kulis kluczowych decyzji, które zaważyły na polskiej polityce — od relacji z Lechem Kaczyńskim po walkę o bazę w Redzikowie i kontakt z silnymi światowymi przywódcami, w tym Donaldem Trumpem .
Lech Kaczyński pojawia się w książce częściej niż Jarosław Kaczyński, co może podkreślać Duda swój narracyjny wizerunek jako kontynuatora wartości dawnego prezydenta. A jednocześnie minimalna obecność Jarosława Kaczyńskiego – choć on go „wyniósł do władzy” – może być interpretowana jako subtelny sygnał niezależności .
III. Spotkania z Donaldem Trumpem – kiedy polityka staje się tranzakcją
Kwestię relacji z Donaldem Trumpem Duda podejmuje często. W książce podkreśla swoje bliskie stosunki, które sięgają czasów prezydentury Trumpa, i przypisuje im znaczenie strategicznych decyzji, w tym wsparcie dla Ukrainy i wzmocnienie obecności USA w Polsce .
a) Wspólne deklaracje i „Fort Trump”
Najbardziej rozpoznawalnym pomysłem była inicjatywa „Fort Trump”, czyli stałej bazy amerykańskiej w Polsce. Duda zaproponował taką nazwę w 2018 roku podczas wizyty w Waszyngtonie, co spotkało się z mieszanym odbiorem i zarzutami o nadmierną uległość wobec USA . Choć baza nie powstała, w czerwcu 2019 przekazano do Polski dodatkowe 1000 żołnierzy stacjonujących rotacyjnie . Ostatecznie liczba wzrosła do około 4500, a baza została włączona w 2020 w deklaracje polityczne pomiędzy USA a Polską .
b) Spotkania i deklaracje przyjaźni
Spotkania Dudy z Trumpem wielokrotnie miały charakter serdeczny i symboliczny. W 2017 Trump podczas wizyty w Polsce podkreślił: „America loves Poland, and America loves the Polish people” . W 2024, gdy Duda odwiedził go w Nowym Jorku jako jeden z pierwszych liderów europejskich, Trump powiedział: „We’re behind Poland all the way” i nazwał Dudę „fantastic man” .
Wspomniane spotkanie odbyło się w przyjaznej atmosferze, choć w tle toczyły się obawy polityczne – zarówno w Polsce, jak i w wielu państwach europejskich – o możliwe zmiany w polityce USA wobec Ukrainy i NATO .
c) Wady i kontrowersje relacji
Nie wszystko przebiegało idealnie. Podczas konferencji CPAC w 2025, Duda został wystawiony na próbę: Trump opóźnił jego spotkanie i ograniczył do zaledwie 10 minut peng powitania . W mediach pojawiły się opinie, że relacja, choć medialnie korzystna, bywa niepewna i zależna od kaprysów: raz przyjaźń, raz chłodna transakcja.
IV. Kompromisy i narracja polityczna: Kaczyński, Trump i pamięć
Duda potrafi łączyć postaci historyczne, kulturalne, ideologiczne i polityczne w jednej narracji: Rejtan, Kaczyński, Trump, Ukraina. Poprzez referencje do Lecha Kaczyńskiego podkreśla swoje zakorzenienie w prawicowej tradycji. Przywołując Trumpa, sygnalizuje sojusze i pragmatyzm geopolityczny. Rejtan zaś to gest heroiczny, oczywisty i narodowy – budujący narrację o roli i misji prezydenta Dudy.
V. Autoportret przywódcy pamięci
„To ja” wysyła czytelnikowi silny komunikat: „To ja byłem tym, który walczył, pamiętał, budował sojusze.”. Książka jest manifestem tożsamości — prezydenta, który chce być zapamiętany. Jak pisze recenzent, to opowieść „dość szczera, choć autopromocyjna” .
VI. Podsumowanie i refleksja
1. Symbolika Rejtana – silny i jednoznaczny przekaz: Duda jako obrońca kraju.
2. Narracja autobiograficzna – Książka „To ja” to próba zapisania siebie w historii.
3. Relacje z Trumpem – realpolitik i budowanie wizerunku zagranicznego gracza.
4. Kontekst polityczny – korzysta z nostalgii, dialogów i dialogu międzynarodowego.
5. Ryzyka – zarzuty o nadmierne elityzm, zależność, brak pluralizmu narracyjnego.
Chcesz, mogę przygotować skondensowane podsumowanie